Bạn cần biết!!!!!!!!!

Tiêu đề: Bạn cần biết!!!!!!!!! Fri Jun 25, 2010 2:38 pm

LỊCH SỬ
ĐỊA LÝ HÀNH CHÍNH HUYỆN NINH HOÀ
******

Từ giữa thế kỷ 17 (năm 1653), khi bờ cõi nước Việt Nam mở rộng đến bờ Bắc sông Phan Rang (tinh Ninh Thuận), để cai quản vùng đất mới này, chúa Nguyễn Phúc Tần cho lập 2 phủ: phi Diên Ninh và phủ Thái Khang, phủ Thái Khang ở phía Bắc lãnh hai huyện: huyện Tân Định và huyện Quảng Phước. Phủ đường đóng trên bờ Bắc sông Cái thuộc làng Phước Đa (nay thuộc thị trấn Ninh Hoà).

Năm 1690, phủ Thái Khang đổi thành phủ Bình Khang. Năm 1744, lập dinh Bình Khang để thống quản 2 phủ Bình Khang và Diên Khánh, thủ phủ đều đóng tại đây. Từ đó, một số địa danh xung quanh mang tên Dinh cho đến ngày nay như: sông Dinh, cầu Dinh, chợ Dinh...

Từ năm 1774 - 1792, dinh Bình Khang thuộc nhà Tây Sơn không thấy có sự thay đổi nào. Riêng phủ Bình Khang đến năm 1803 (năm Gia Long thứ 2) đổi thành phủ Bình Hoà. Năm 1831 (năm Minh Mạng thứ 12) phủ Bình Hoà đổi thành phủ Ninh Hoà. Địa danh Ninh Hoà ra đời từ đó.

Huyện Tân Định (nay là huyện Ninh Hoà) có ranh giới từ đèo Rù Rì ra đến sông Dinh, huyện đường đóng trên bờ Nam sông (khu vực trụ sở UBNĐ huyện Ninh Hoà ngày nay), phía bắc sông thuộc huyện Quảng Phước.

Năm 1910, thời vua Duy Tân bỏ huyện Quảng Phước giao cho phủ Ninh Hoà kiêm lý. Phủ lúc này không còn là cấp trên của huyện như trước (huyện lớn, quan trọng gọi là phủ, bình thường gọi là huyện.).

Huyện Tân Định lúc đầu có một Thuộc (tương đương cấp tổng) và một trang. Đến những năm đầu thế kỷ 19 (1810-1830) có 3 tổng, 68 làng.

Tổng Thân Thượng nằm về phía Tây và Tây Nam có 29 làng.

Tổng Hiệp Trung nằm ở trung tâm có 20 làng.

Tổng ích Hạ nằm về phía Đông Nam giáp biển và kéo dài từ bến đò Lá (Hà Liên, Tân Tế hiện nay) đến làng Lương Sơn ở chân đèo Rù Rì có 19 làng.

Vào khoảng những năm 1930- 1931, sau khi Quốc lộ 21 hoàn thành nối liền tỉnh Khánh Hoà với vùng Ban Mê Thuột, việc buôn bán tại huyện Tân Định trở nên phồn thịnh, lại thêm vùng Hòn Khói sản xuất muối ngon nổi tiếng, ghe thuyền ra vào tấp nập, chính quyền thực dân Pháp sát nhập huyện Tân Định và 3 tổng của huyện Quảng Phước cũ, do phủ Ninh Hoà kiêm lý là tổng Phước Khiêm, Phước Hà Nội, Phước Hà Ngoại thành phủ Ninh Hoà, phần còn lại của huyện Quảng Phước lấy tên là huyện Vạn Ninh. Tên Tân Định mất đi từ đó.

Năm 1955-1956, ngụy quyền Sài Gòn sát nhập tiếp tổng Phước Thiện và 5 buôn người dân tộc Ê đê ở hai bên Quốc lộ 21 vào quận Ninh Hòa.

Năm 1959, Ninh Hòa tiếp nhận thêm một phần đất của tỉnh ĐaklaK gồm 2 tổng (Krông-Ting và Krông- Hing), trong đó, có 5 xã, 30 buôn người dân tộc, đến năm 1961 lại được tách ra.

Sau các giai đoạn hợp lại tách ra đến năm 1961 Phủ Ninh Hòa có 7 tổng, 20 xã (có một xã người dân tộc thiểu số), 111 làng.

Dưới chính quyền cách mạng, sau tổng tuyển cử bầu Quốc hội lần thứ nhất nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ngày 06.01.1946 nước ta thành lập đơn vị hành chánh cấp xã mới, bỏ cấp tổng. Nhưng do quân Pháp đánh chiếm Ninh Hoà ngày 29.01.1946, việc lập xã kéo dài cho đến thời gian hoà hoãn của Hiệp định sơ bộ 06.3.1946 mới hoàn thành trên địa bàn toàn phủ. Đến năm 1948, do Sắc lệnh số -148/SL, ngày 25.3.1948 của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, các danh từ phủ, châu, quận đều bãi bỏ; đơn vị trên cấp xã và dưới cấp tỉnh nhất loạt gọi là cấp huyện. Trong vùng địch kiểm soát, từ năm 1949, ngụy quyền Sài Gòn bãi bỏ các danh từ phủ, huyện thay bằng tên gọi thống nhất là quận.

Năm 1951, đồng thời với việc xây dựng căn cứ kháng chiến Đá Bàn, hai huyện Ninh Hoà và Vạn Ninh đã hợp nhất thành liên huyện Bắc Khánh theo Nghị định số -2172 MN5, tháng 10 năm 1951 của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, đến tháng 3 năm 1953 lại được tách ra thành 4 vùng, mỗi vùng như một huyện nhỏ, do một Ban Cán sự Đảng lãnh đạo.

- Vùng Tây gồm các xã: Hoà Trí, Ninh Phước (Phước Thiện cũ) Liên An và khu phố Ninh Hoà.

- Vùng Nam gồm các xã Hoà Dũng và Hoà Liêm

- Vùng Đông gồm các xã Hoà Tín, Hoà Nhân, Hoà Nghĩa và Hoà Chính.

- Vùng Bắc là huyện Vạn Ninh ngày nay.

Sau Hiệp định Genève (20/7/1954), huyện Ninh Hoà trở lại đơn vị hành chính thống nhất như cũ. Tháng 10/1961, Ninh Hoà được chia thành 2 huyện: huyện Nam Ninh Hoà (là vùng Nam truớc đó), huyện Bắc Ninh Hoà (gồm vùng Đông và vùng Tây).

Cuối năm 1962, huyện Bắc Ninh Hoà và huyện Vạn Ninh thành lập cơ quan lãnh đạo chung để lãnh đạo 2 huyện. Đến tháng 8/1966, huyện Vạn Ninh tách ra riêng, cuối năm đó, vùng Tây Ninh Hoà giao cho Vạn Ninh quản lý chỉ đạo cho đến năm 1968. Trong năm Mậu Thân 1968, hai huyện Nam - Bắc Ninh Hoà thống nhất thành một huyện chung, 6 tháng sau lại tách ra thành 2 huyện Nam, Bắc như cũ.

Sau giải phóng huyện ngày 02 tháng năm 1975, Ninh Hoà trở lại đơn vị hành chính thống nhất, nhưng sau đó không bao lâu, tháng 01 năm 1976 Ninh Hoà và Vạn Ninh hợp nhất thành huyện Khánh Ninh. Đến cuối năm 1979 lại được tách ra thành 2 huyện có ranh giới như ngày nay.

Quá trình hình thành và phát triển truyện Tân Định đến huyện Ninh Hoà ngày nay đã hơn 350 năm. Trong quá trình ấy, về địa lý hành chính có rất nhiều lần thay đổi về địa vực, tên gọi, nhiều lần hợp lại tách ra, đến nay huyện Ninh Hoà có 26 xã và một thị trấn trong đó có 1 xã người dân tộc thiểu số.

(Trích lịch sử Đảng bộ đảng cộng sản Việt Nam huyện Ninh Hoà 1930-1975)